Lękowa mowa wewnętrzna

Lękowa mowa wewnętrzna to sposób w jaki mówimy do siebie w myślach. Jest to wewnętrzny monolog, który prowadzisz przez większość czasu. Często jest on zautomatyzowany i subtelny przez co możesz go nie zauważać, dopóki nie zatrzymasz się i nie zaczniesz na niego spoglądać krytycznie. Lękowe stwierdzenia są bardzo istotnym źródłem lęku. Mogą przybierać różne formy jednak do najczęściej powtarzających się należą rozpoczynające się od słów:

„Co będzie, jeśli…..” W drugiej części tego zdania należy spodziewać się najgorszych możliwych scenariuszy typu: Co będzie, jeśli ośmieszę się podczas rozmowy kwalifikacyjnej? Co będzie, jeśli dostanę napadu paniki? Ten rodzaj mowy wewnętrznej antycypuje najgorszy możliwy scenariusz i zupełnie nie bierze pod uwagę innych możliwości, które są być może tak samo lub bardziej prawdopodobne. W mowie potocznej na tego typu myśli używa się określenia zamartwianie się.

Lękowa mowa wewnętrzna może w konsekwencji doprowadzić do pojawienia się pełnoobjawowego napadu paniki. Zazwyczaj zaczyna się on od objawów fizycznych takich jak nadmierne pocenie się, kołatanie serca lub duszności. Jeżeli zaakceptujemy te objawy i nie będziemy ich eskalować kolejnymi lękowymi myślami powinny one w ciągu kilku minut ustąpić. Jednak mówiąc do siebie rzeczy typu: „Co będzie, jak dostanę zawału”, „Zaraz zacznę się dusić” itp. możemy spotęgować objawy fizyczne, co z kolei wygeneruje kolejne myśli lękotwórcze. Powstanie błędne koło odpowiedzialne za pełnoobjawowy napad paniki.

Nie należy jednak zapominać, iż lękowy monolog wewnętrzny to nie jest coś z czym się rodzimy. Krótko mówiąc można stwierdzić, iż jest to ciąg złych nawyków myślowych. Specjaliści dzielą mowę wewnętrzną na 4 charakterystyczne kategorie (podosobowości): krytyk, czarnowidz, ofiara i perfekcjonista. Często występują one w różnym nasileniu u różnych osób.

►Czarnowidz – sprzyja lękowi

Ten typ mowy wewnętrznej można scharakteryzować w 3 punktach:

Antycypuje najgorszy możliwy scenariusz.
Przecenia prawdopodobieństwo, że zdarzy się coś złego.
Tworzy przesadne wyobrażenia potencjalnej porażki lub katastrofy.

Ulubionym wyrażeniem Czarnowidza będzie zdanie zaczynające się od „Co będzie, kiedy…”

►Krytyk – sprzyja niskiemu poczuciu własnej wartości

To ta część ciebie która stale ocenia twoje zachowanie. Skupia się na ciągłym wytykaniu wad pomijając przy tym zupełnie cechy pozytywne. Bez przerwy porównuje cię z innymi, a wynik tych porównań wypada zawsze na twoją niekorzyść.

Ulubione wyrażenia Krytyka to: „Zawiodłeś” , „To było głupie”.

►Ofiara – sprzyja depresji

Ta część twojej osobowości sprawia, że czujesz się bezsilny wobec czynników zewnętrznych. Wszystko co zrobisz jest z góry skazane na porażkę. Ten tym dialogu wewnętrznego będzie sugerował, że coś z tobą nie tak np. jesteś wybrakowany, gorszy, niegodny itp.

Ulubione wyrażenia Ofiary to: „Nie dam rady”, „Nigdy nie będę w stanie tego zrobić”.

►Perfekcjonista – sprzyja przewlekłemu stresowi i wypaleniu

Perfekcjonista przypomina nieco Krytyka jednak jego celem jest zmotywowanie Cię do jeszcze cięższej pracy i odnoszenia sukcesów. Nie toleruje on porażek, a także nie dopuszcza błędów i słabości. Bez przerwy powtarza, że mało się starasz lub że stać cię na więcej przez co nasila lęk.

Ulubione wyrażenia Perfekcjonisty to: „Powinieneś”, „Muszę”.

Najskuteczniejszą formą przeciwdziałania negatywnej mowie wewnętrznej jest tworzenie pozytywnych przeformułowań. Tak jak możemy zastąpić niezdrowe nawyki typu picie nadmiernej ilości kawy lub palenie tytoniu zdrowszymi zachowaniami, tak możemy zastąpić niezdrowe myślenie bardziej przystosowawczymi nawykami myślowymi. Wymaga to jednak takiej samej wytrwałości i ćwiczeń, jak uczenie się nowych zachowań. Więcej na ten temat już niebawem w kolejnej części ;-)

Psychoterapia poznawczo-behawioralna Gdańsk anjaterapeuta.pl